خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: سوزاندن بقایای گیاهی مزارع پس از برداشت که به گفته مسئولان در خوزستان همچنان توسط برخی کشاورزان انجام می‌شود به یکی از نگرانی‌های اصلی زیست‌محیطی این استان تبدیل شده است. این اقدام که با هدف تسریع در آماده‌سازی زمین برای کشت بعدی یا حذف علف‌های هرز از سوی برخی کشاورزان صورت می‌گیرد به دلیل پیامدهای منفی گسترده‌اش از جمله آلودگی هوا، کاهش حاصلخیزی خاک و تهدید سلامت عمومی، به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است.
سید عبدالرضا سیداحمدی، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در گفتگو با خبرنگار مهر هشدار داد که آتش زدن حتی یک متر از مزارع توصیه نمی‌شود چرا که این کار آلودگی‌های محیط زیستی متعددی ایجاد می‌کند و به خاک، آب و هوای منطقه آسیب جدی وارد می‌کند.
به گفته سیداحمدی، سوزاندن کاه و کلش منجر به کاهش مواد آلی خاک، نابودی میکروارگانیسم‌های مفید، افزایش شوری خاک و هدررفت آب می‌شود که همگی بهره‌وری کشاورزی را کاهش می‌دهند. او به کشاورزان توصیه کرد از روش‌های جایگزین مانند شخم زدن یا کشت مستقیم برای مدیریت بقایای گیاهی استفاده کنند، روش‌هایی که به حفظ سلامت خاک و افزایش پایداری تولید کمک می‌کنند.
دلایل و چالش‌های کشاورزان
برخی کشاورزان خوزستانی معتقدند که سوزاندن کاه و کلش هرچند زیان‌بار خواهد بود ولی به دلیل کمبود وقت و نیاز به آماده‌سازی سریع زمین برای کشت بعدی، مانند شالی، اجتناب‌ناپذیر است. یکی از کشاورزان محلی در گفتگو با خبرنگار مهر توضیح داد: اگر کلش زیر خاک بماند و بگندد، بذر سبز نمی‌شود. این کار به ما کمک می‌کند تا برداشت بهتری داشته باشیم اما می‌دانیم که برای خاک مضر است.
با این حال، کارشناسان کشاورزی این استدلال را رد می‌کنند و معتقدند که روش‌های مدرن مدیریت بقایای گیاهی، مانند استفاده از دستگاه‌های خردکننده یا تبدیل کلش به کمپوست، نه تنها به خاک آسیب نمی‌رساند، بلکه می‌تواند به غنی‌سازی آن کمک کند. به گفته مقامات، کاه و کلش منبعی ارزشمند برای تولید علوفه دام، کاغذ، مواد سلولزی و کودهای آلی است که می‌تواند ارزش افزوده اقتصادی قابل‌توجهی ایجاد کند.
اقدامات قانونی و تنبیهی
جهاد کشاورزی خوزستان در سال‌های اخیر با برگزاری دوره‌های آموزشی و ترویجی تلاش کرده است تا آگاهی کشاورزان را نسبت به مضرات سوزاندن بقایای گیاهی افزایش دهد. سیداحمدی با اشاره به کاهش نسبی آتش‌سوزی مزارع در نتیجه این اقدامات، هشدار داد: در صورت مشاهده تخلف، طبق مقررات با متخلفان برخورد خواهد شد.
بر اساس اعلام سازمان جهاد کشاورزی خوزستان، سوزاندن بقایای گیاهی بر اساس قوانین متعدد از جمله ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی، ماده ۴۵ قانون حفاظت از جنگل‌ها و مراتع، و ماده ۲۰ قانون هوای پاک جرم محسوب می‌شود. متخلفان ممکن است به جزای نقدی درجه شش محکوم شوند.
دادستانی عمومی و انقلاب مرکز خوزستان نیز سال گذشته از برخورد قاطع قضائی با افرادی که اقدام به سوزاندن بقایای کشاورزی می‌کنند خبر داده بود و با تأکید بر اینکه آلودگی ناشی از این اقدام مصداق تهدید علیه بهداشت عمومی است، اعلام کرد: دادستانی در کنار نهادهای زیست‌محیطی با متخلفان برخورد قانونی خواهد کرد و عملکرد دستگاه‌های اجرایی مسئول نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
پیامدهای زیست‌محیطی و بهداشتی
سوزاندن کاه و کلش نه تنها به خاک و منابع طبیعی آسیب می‌رساند، بلکه دود ناشی از آن باعث آلودگی شدید هوا و افزایش بیماری‌های تنفسی در مناطق اطراف مزارع می‌شود. این اقدام فرسایش خاک را تشدید کرده، دمای خاک را نامتعادل می‌کند و منجر به هدررفت آب می‌شود، در حالی که بقایای گیاهی می‌توانند به عنوان مالچ طبیعی عمل کرده و از تبخیر آب جلوگیری کنند.
سازمان جهاد کشاورزی خوزستان تأکید دارد که استفاده از روش‌های جایگزین مانند دستگاه‌های خردکننده، مواد تجزیه‌کننده یا تولید کمپوست، بهترین راهکار برای مدیریت بقایای گیاهی است. این روش‌ها نه تنها از آلودگی محیط زیست جلوگیری می‌کنند، بلکه به بهبود ساختار خاک و افزایش تولید پایدار کمک می‌کنند.
کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی خوزستان معتقدند که آموزش و ترویج روش‌های نوین کشاورزی کلید اصلی کاهش این معضل است. به گفته معاون جهاد کشاورزی استان خوزستان، همکاری کشاورزان در سال‌های اخیر باعث کاهش قابل‌توجه آتش‌سوزی مزارع شده است، اما همچنان نیاز به فرهنگ‌سازی بیشتری وجود دارد.
دادستانی مرکز خوزستان نیز بر مسئولیت دستگاه‌های اجرایی به‌ویژه جهاد کشاورزی در ارائه آموزش‌های لازم به کشاورزان تأکید و اعلام کرد: هرگونه قصور یا کوتاهی از سوی دستگاه‌های مسئول بررسی و با آن برخورد خواهد شد.
با توجه به اهمیت خوزستان به عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی ایران، حفاظت از منابع طبیعی و خاک این استان برای تضمین تولید پایدار و امنیت غذایی کشور حیاتی است. مسئولان استانی امیدوارند با تشدید نظارت‌ها، ارائه مشوق‌های مالی برای استفاده از روش‌های جایگزین و افزایش آگاهی عمومی، بتوانند این معضل زیست‌محیطی را به حداقل برسانند.
سیداحمدی در پایان اظهار کرد: ما از کشاورزان خوزستانی که در سال‌های اخیر با ما همکاری کرده‌اند قدردانی می‌کنیم و امیدواریم در سال جاری شاهد کاهش چشمگیر این پدیده مخرب باشیم.
فعالان محیط زیست نیز خواستار مشارکت گسترده‌تر کشاورزان و حمایت دولت از فناوری‌های نوین کشاورزی شدند تا ضمن حفظ محیط زیست، بهره‌وری مزارع افزایش یابد و سلامت عمومی تضمین شود.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0